کنه ها انگل هایی از دسته عنکبوتیان هستند که از خون حیوانات تغذیه می کنند. این انگل های خارجی کوچک می توانند ناقل بیماری بوده و باعث ایجاد احساس ناراحتی در حیوانات خانگی و انسان شوند. شناخت کنه، مشخصات آنها، روش های پیشگیری و درمان، برای صاحبان پت های کاملا ضروری است تا در زمان مواجهه، بتوانند بهترین اقدام را انجام دهند. در این مطلب اطلاعات کاملی در مورد کنه در حیوانات خانگی آورده شده است.
انواع کنه
کنه ها از لحاظ اندازه و شکل ظاهری تفاوت هایی دارند که به گونه و مراحل زندگی آنها بستگی دارد. رایج ترین کنه هایی که حیوانات خانگی به آنها مبتلا می شوند شامل گونه های زیر است:
۱. کنه آهو یا کنه پاسیاه: این نوع کنه عمدتا در مناطق جنگلی و چمنزارها پیدا می شود و آنها را به عنوان ناقل بیماری های مختلف شامل بیماری جدی لایم می شناسند. مشخصات کنه های پاسیاه را در ادامه مشاهده خواهید کرد:
- اندازه: نوع ماده و بالغ کنه آهو حدود ۳ تا ۵ میلیمتر طول دارد در حالی که اندازه نرهای بالغ کمی کمتر است.
- رنگ: ماده ها دارای بدنی به رنگ قرمز مایل به قهوه ای و سرها و پاهایی به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه دارند. نرها به رنگ قهوه ای تیره یافت می شوند
- مشخصات: کنه پاسیاه بالغ یک اندام سپرمانند در پشت خود دارد که رنگ آن در ماده ها تیره تر و در نرها روشن تر است
۲. کنه سگ آمریکایی: این کنه ها معمولا در چمنزارها پیدا می شوند و می توانند سگ ها و سایر حیوانات را آلوده کنند. کنه سگ می تواند ناقل بیماری هایی مثل تب کوهستان راکی که همراه با التهابات پوستی است، باشد. مشخصات کنه سگ آمریکایی در زیر آورده شده است:
- اندازه: ماده بالغ کنه آمریکایی دارای اندازه ای بزرگ تر و حدود ۵ تا ۷ میلیمتر طول هستند در حالی که نرها بین ۴ تا ۶ میلیمتر طول دارند.
- رنگ: کنه ماده بالغ دارای بدنی به رنگ قرمز مایل به قهوه ای با لکه های سفید یا زرد روی قسمت پشتی است. کنه های نر دارای بدنی قهوه ای تیره با لکه های سفید هستند.
- مشخصات: اندام دهانی کنه سگ آمریکایی از بالا قابل مشاهده است و به شکل یک کلاهک دیده می شود
۳. کنه سگ قهوه ای: این کنه ها گونه منحصر به فردی هستند چون می توانند چرخه کامل زندگی خود را در داخل خانه کامل کنند. این کنه ها عمدتا سگ ها را آلوده می کنند اما می توانند به سایر حیوانات هم حمله کنند. کنه قهوه ای ناقل بیماری هایی مثل ارلیشیوز و بابزیوز است که بیماری هایی جدی محسوب می شوند. ویژگی های این کنه ها را در ادامه ببینید:
- اندازه: ماده بالغ کنه سگ قهوه ای می تواند به طول ۳ تا ۵ میلیمتر برسد در حالی که اندازه کنه های نر کمی کوچک تر است
- رنگ: کنه های نر و ماده دارای بدنی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز هستند
- مشخصات: کنه های سگ قهوه ای دارای بدن هایی کشیده و فاقد لکه های متمایزکننده هستند. اندام دهانی آنها در مقایسه با سایر گونه های کنه، بزرگ تر و مشهودتر است.
۴. کنه ستاره تگزاسی: این کنه ها معمولا در جنگل ها و چمنزارها به خصوص در بخش های جنوب شرقی و جنوب آمریکا پیدا می شوند. کنه ستاره تگزاسی می تواند ناقل بیماری هایی مثل ارلیشیوز و تولارمیا باشند. ویژگی های این کنه در زیر آورده شده است:
- اندازه: کنه ستاره تگزاسی ماده و بالغ حدود ۳ تا ۵ میلیمتر طول دارد و نرها معمولا ۲ تا ۴ میلیمتر هستند.
- رنگ: ماده بالغ دارای بدنی به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه با یک لکه سفید بزرگ روی قسمت پشتی هستند. نرهای بالغ بدنی به رنگ قهوه ای تیره دارند
- ویژگی ها: لکه بزرگ سفید روی قسمت پشتی کنه های ماده ستاره تگزاسی باعث می شود بتوانید آن را به راحتی شناسایی کنید.
توزیع جغرافیایی انوع گونه های کنه می تواند متفاوت باشد و جمعیت و فراوانی آنها در هر منطقه با منطقه دیگر فرق دارد. اگر روی بدن پت خود کنه مشاهده کردید بهترین کار مشورت با دامپزشک است تا بهترین تشخیص و راهکار را برای کنترل و پیشگیری را با توجه به منطقه جغرافیایی که در آن زندگی می کنید، ارائه دهد.
مناطق رایج برای وجود کنه
کنه ها را می توان در محیط های مختلف شامل چمنزار، جنگل و زمین های دارای پوشش گیاهی بلند، پیدا کرد. رایج ترین مناطقی که پت ها در معرض آلودگی به کنه ها قرار می گیرند شامل موارد زیر است.
۱. مناطق جنگلی: کنه ها به خوبی در جنگل ها و مناطق پر از درخت رشد و تکثیر می شوند. چون این مناطق شرایط مناسبی را برای بقا و تولیدمثل کنه ها فراهم می کنند. علف های بلند، بستری از برگ ها، بوته ها و درختچه ها و پوشش گیاهی یک سکونتگاه ایده‌آل برای کنه ها ایجاد می شود. وقتی پت ها برای پیاده روی به جنگل برده می شوند به راحتی در معرض حمله کنه هایی که روی سطح زمین یا داخل پوشش گیاهی منتظر میزبان هستند، قرار می گیرند.
۲. حیاط پشتی و مناطق مسکونی: کنه ها می توانند محیط خانه را هم آلوده کنند مخصوصا اگر زیستگاه مناسبی در اطراف خانه پیدا کنند. حیاط بعضی از خانه ها دارای چمن های بلند و بوته های مختلف است و پوشش گیاهی نامرتب می تواند کنه ها را جذب کند. در کشورهایی که حیوانات وحشی مانند آهو، راکون یا سایر حیوانات جونده به حیاط خانه ها رفت و آمد دارند می توانند ناقل کنه به محیط خانه بوده و ریسک قرار گرفتن پت در معرض آلوده شدن به کنه را افزایش دهند. حتی در مناطق شهری و حومه شهرها هم کنه ها می توانند در پارک ها و فضای سبز وجود داشته باشند.
۳. پارک ها و مسیرهای پیاده روی: مناطق تفریحی عمومی مثل پارک ها، مسیرهای پیاده روی و مناطق حافظت شده طبیعی هم می توانند مخفیگاه کنه ها باشند. این مناطق معمولا ترکیبی از نواحی جنگلی و چمنزار هستند که محیطی بهینه برای رشد و تکثیر کنه ها فراهم می کنند. وقتی پت ها به همراه صاحبان خود به این مناطق می روند در حین پیاده روی یا نشستن، به کنه آلوده خواهند شد.
۴. بیرون شهر و مناطق مخصوص کمپینگ: در زمان کمپ کردن یا پیک نیک رفتن در مناطق طبیعی، پت ها می توانند در معرض حمله کنه ها قرار بگیرند. زمین این مناطق معمولا دارای چمنزار، درخت، بوته و درخچه است که آن را به زیستگاه مورد علاقه کنه ها تبدیل می کند. لازم است که قبل از رفتن به این مناطق حتما اقدامات پیشگیرانه را برای محافظت از حیوان خانگی خود انجام دهید.
۵. مناطق روستایی و کشاورزی: حیوانات خانگی که در مناطق روستایی و کشاورزی یا در نزدیکی آنها زندگی می کنند ریسک بالاتری برای ابتلا به کنه دارند. مزارع، محل نگهداری احشام یا مناطقی که حیات وحش در آن زیاد است می تواند دارای وفور تعداد کنه باشد. کنه ها از طریق حیوانات مزرعه مانند اسب یا گاو یا از طریق حیوانات وحشی که میزبان کنه ها هستند، به سایر حیوانات منتقل می شوند.
۶. سفر به مناطق پر از کنه: اگر به همراه پت خود به مناطقی سفر می کنید که آن را با وفور تعداد کنه ها یا بیماری هایی با عامل کنه می شناسند، ریسک ابتلای حیوان خانگی شما به کنه بسیار بالا می رود. مناطق ساحلی، جنگل‌ها یا بعضی از مکان های جغرافیایی که کنه در آنها زیاد است می تواند سلامت پت شما را به خطر بیاندازد. حتما قبل از سفر در مورد خطر حمله کنه در آن منطقه تحقیق کنید تا اقدامات پیشگیرانه مناسب را انجام دهید.
فراموش نکنید که کنه ها می توانند در محیط های مختلفی وجود داشته باشند و لازم است که صرف نظر از موقعیت مکانی خود، همیشه هوشیار و مراقب باشید و با روش های مناسب، از آلوده شدن حیوان خانگی خود به کنه ها جلوگیری کنید.
بیماری های ایجاد شده توسط کنه
کنه ها معروف به انتقال بیماری به انسان و حیوان هستند که بعضی از این بیماری ها می توانند بسیار جدی و خطرناک باشند. این بیماری های توسط باکتری، ویروس یا انگل هایی ایجاد می شوند که کنه ها با خود حمل می کنند. رایج ترین بیماری هایی که کنه ها در حیوانات خانگی ایجاد می کنند شامل موارد زیر است:
بیماری لایم: این بیماری توسط کنه های آهو یا کنه پا سیاه منتقل می شود و می تواند باعث بروز علائمی مانند لنگی، تورم مفاصل، تب، بی حالی، بی اشتهایی و تورم گره های لنفاوی شود. اگر این بیماری درمان نشود می تواند منجر به مشکلات پیچیده تر شده و بر مفاصل، قلب و سیستم عصبی تاثیر منفی بگذارد.- ارلیشیوز: این عفونت باکتریایی توسط کنه های قهوه ای سگ و کنه ستاره تگزاسی به حیوانات خانگی منتقل می شود. علائم این بیماری شامل تب، بی حالی، کم خونی، کبودی، کاهش وزن، بزرگ شدن غدد لنفاوری و خونریزی است.
- آناپلاسموز: یکی دیگر از عفونت های باکتریایی که توسط کنه ها منتقل می شود آناپلاسموز است که می تواند علائمی مانند تب، کاهش اشتها، درد مفاصل، بی حالی و تغییر در تعداد سلول های خونی داشته باشند.
- بابزیوز: این بیماری یک عفونت انگلی است که توسط بعضی از گونه های کنه منتقل می شود. بابزیوز می تواند باعث بروز علائمی مانند کم خونی، ضعف، لثه های رنگ پریده، تب و آسیب به ارگان های داخلی حیوانات شود.
- تب کوهستان راکی: این بیماری توسط کنه سگ آمریکایی منتقل شده و باعث ایجاد تب، بی حالی، کاهش اشتها، درد مفاصل و التهابات پوستی می شود
- واکنش های آلرژیک: بعضی از پت ها و انسان ها ممکن است در برابر نیش کنه ها واکنش های آلرژیک بروز دهند. این واکنش ها می تواند منجر به تورم موضعی، قرمزی، خارش و ناراحتی در محل گزش شوند. در موارد حاد، کیس گزیده شده می تواند دچار آنلافیلاکسی که یک واکنش آلرژیک شدید و پرخطر است، شود. اگر هرگونه واکنش غیرمعمول را پس از گزیده شدن توسط کنه مشاهده کردید حتما به پزشک و دامپزشک مراجعه کنید.
- فلج کنه ای: در موارد نادر، بعضی از گونه های کنه می توانند باعث فلج کنه ای میزبان خود شوند. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که یک کنه ماده به میزبان خود چسبیده و در زمان مکیدن خون میزبان، ماده نوروتوکسین یا زهر فلج کننده عصبی را در جریان خون او آزاد می کند. این ماده می تواند بر سیستم عصبی اثر گذاشته و منجر به ضعف، از دست دادن تعادل، مشکل در تنفس و در موارد حاد، منجر به فلجی شود. جدا کردن فوری کنه معمولا این علائم را رفع می کند.
اقدامات پیشگیرانه
پیشگیری از آلوده شدن حیوانات خانگی به کنه و کاهش ریسک ابتلای آنها به بیماری های منتقل شده توسط کنه، برای حفظ سلامت حیوانات خانگی بسیار ضروری است. مسئولیت صاحبان حیوانات خانگی این است که دانش خود را در مورد ویژگی های کنه ها و روش های پیشگیری بالا ببرند تا در موقع لزوم بتوانند به سرعت اقدام کرده و جلوی پیشروی بیشتر را بگیرند. بعضی از روش های پیشگیری و کنترل کنه ها در زیر آورده شده است.
۱. استفاده از روش های پیشگیری: استفاده منظم از روش های پیشگیری از کنه برای محافظت از حیوانات خانگی در برابر ابتلا به این حشرات موذی و بیماری هایی که آنها انتقال می دهند، ضروری است. گزینه های مختلفی شامل روش های موضعی، داروهای خوراکی، قلاده ضد کنه و اسپری های ضد کنه وجود دارند. با دامپزشک خود برای تعیین مناسب ترین روش پیشگیری بر اساس سن، نژاد، وضعیت سلامت و سبک زندگی حیوان، مشورت کنید. دستورالعمل ها را با دقت دنبال کرده و محصول را دقیقا بر اساس میزان توصیه شده، استفاد کنید.
۲. تمیز نگه داشتن محیط زندگی: کنه ها در محیط های دارای علف های بلند، پوشش گیاهی انبوه و پر از برگ به سرعت رشد و تکثیر پیدا می کنند. اگه در حیاط خود باغچه دارید حتما به طور منظم به آنها رسیدگی کرده، بوته ها را هرس کرده و برگ های روی زمین ریخته شده را جمع کنید تا زیستگاه کنه را در اطراف خود از بین ببرید. زباله ها را در حیاط نگه ندارید و در انتهای هر روز آنها را از خانه خارج کنید.
۳. بررسی منظم بدن پت: هر بار که حیوان خانگی خود را بیرون می برید پس از برگشت به خانه با دقت و وسواس کامل بدن آنها را برای وجود هرگونه نشانه ای از کنه، بررسی کنید. دست های خود را به تمام قسمت های بدن حیوان بکشید و به قسمت هایی که کنه ها بیشتر حمله می کنند مثل اطراف سر، گوش ها، گردن، زیر بغل، کشاله ران و بین انگشتان، توجه بیشتری داشته باشید. اگر در بدن حیوان خود کنه پیدا کردید خیلی فوری با استفاده از موچین یا ابزار بیرون کشیدن کنه، آن را از بدن حیوان جدا کنید و سپس کنه را از بین ببرید و بدن حیوان را با شامپوی مخصوص بشویید.
۴. اجتناب از رفتن به مناطق آلوده: هر زمان که امکان داشت، از رفتن به مناطقی که مطمئن هستید تعداد کنه در آن به شدت زیاد است، اجتناب کنید. جنگل ها، علفزارها و بوته‌زارها نمونه ای از این مناطق هستند. همیشه در پیاده روی ها از مسیرهای تمیز استفاده کرده و سعی کنید در مرکز پیاده رو قرار بگیرید تا احتمال تماس با گیاهان و جاهایی که ممکن است کنه وجود داشته باشد را به حداقل برسانید.
۵. اطلاع از فصول شیوع کنه: کنه ها در بعضی از فصول سال در مناطق خاصی به شدت زیاد شده و شیوع پیدا می کنند. حتما در مورد فصل شیوع کنه در منطقه جغرافیایی محل زندگی خود اطلاعات کسب کنید و در طول آن زمان ها، بیش از بقیه فصول سال هوشیار باشید. می توانید از دامپزشک در مورد گونه های رایج و فصول تکثیر و تشدید کنه در منطقه خود و بیماری هایی که به حیوانات منتقل می کنند، سوال کنید.
فراموش نکنید که پیشگیری از ابتلا به کنه، کلید محافظت از حیوان خانگی خود به انواع بیماری ها است. با انجام یک یا چند مورد از اقدامات پیشگیرانه بالا در روتین مراقبتی خود، می توانید ریسک آلوده شدن پت خود به کنه را به حداقل برسانید.
روش جدا کردن کنه از بدن حیوان
حتی اگر تمام روش های پیشگیری را انجام دهید، ریسک آلوده شدن حیوان خانگی شما به کنه به صفر نمی رسد و ممکن است گاهی یک یا دو کنه را در بدن پت خود پیدا کنید که در صورت اقدام فوری و صحیح برای جدا کردن آنها، هیچ مشکل جدی برای حیوان ایجاد نخواهد شد. جدا کردن صحیح کنه باعث می شود ریسک انتقال عفونت و بیماری به حیوان کاهش پیدا کند. برای این کار لازم است که مراحل زیر را انجام دهید.
۱. جمع آوری لوازم مورد نیاز: قبل از اقدام به جدا کردن کنه، لوازم زیر را در دسترس خود قرار دهید:
موچین با لبه های تیز: حتما از موچین تمیز و ضدعفونی شده با لبه های تیز استفاده کنید تا دقت شما در گرفتن و نگه داشتن کنه بالا رود.- دستکش یک بار مصرف: پوشیدن دستکش می تواند جلوی تماس پوست با کنه را گرفته تا در معرض بیماری های انتقالی توسط کنه ها قرار نگیرید
- ایجاد نور کافی: در محیطی با نور کافی قرار بگیرید و حیوان را در سطحی تمیز و ثابت قرار دهید. حتما یک دستمال کاغذی در کنار دست خود داشته باشید تا بعد از جدا کردن کنه، آن را در دستمال بپیچید.
- گرفتن کنه با موچین: موچین را در نزدیک ترین فاصله به پوست حیوان و سر کنه قرار دهید. مراقب باشید که بدن کنه را فشار ندهید یا آن را له نکنید
جدا کردن کنه: بدون لرزش یا تکان دادن دست خیلی آرام با موچین کنه را بگیرید و به آرامی آن را به سمت بالا بکشید. مطمئن شوید که کنه را محکم نگه داشته اید. از حرکت پیچاندن یا تکان دادن کنه اجتناب کنید چون باعث می شود اندام دهانی کنه تکه تکه شدن و در پوست باقی بماند.- بررسی نهایی: حتما مطمئن شوید که تمام کنه را شامل سر و اندام دهانی، خارج کرده اید. اگر بخشی از کنه در پوست باقی بماند باعث عفونت و التهاب خواهد شد.
- ضدعفونی کردن: پس از جدا کردن کنه، محل گزش و سپس دست های خود را با الکل یا محلول ضدعفونی، تمیز کنید. موچین را هم تمیز کنید تا هرگونه عامل بیماری زا از بین برود.
- از بین بردن کنه: کنه را در یک ظرف پر از الکل قرار دهید یا آن را در دستمال کاغذی پیچیده و در توالت انداخته و فلاش را بکشید. از له کردن کنه با انگشتان خود اجتناب کنید چون این کار می تواند باعث آزاد شدن و انتشار باکتری های بیماری زا شود.
- زیر نظر گرفتن پت: محل گزش کنه را مرتب بررسی کنید تا اگر علائم عفونت شامل قرمزی، تورم، ترشح یا هر علامت نگران کننده دیگری را مشاهده کردید فورا به دامپزشک مراجعه کنید.
- دست های خود را بشویید: پس از جدا کردن کنه، مرتب دست های خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید تا احتمال انتقال هرگونه بیماری احتمالی از کنه به حداقل برسد.
اگر نمی توانید خودتان کنه را جدا کنید یا احساس ناخوشایندی در این مورد دارید، بهترین کار این است که از دامپزشک کمک بگیرید. آنها می توانند به صورت کاملا ایمن کنه را جدا کرده و مراقبت های بعدی را برای حیوان خانگی شما انجام دهند. علاوه بر این، توصیه می شود که کنه جدا شده را در محفظه دربسته و محکم قرار دهید و آن را نگه دارید و همچنین تاریخ جدا کردن آن را یادداشت کنید. اگر پت هرگونه علائم غیرمعمول بروز داد یا خودتان نگران بودید، می توانید کنه را برای شناسایی و آزمایش به دامپزشک تحویل دهید.
در صورتی که مشکوک به گزیده شدن پت خود توسط کنه هستید یا نشانه های بیماری را در حیوان خود مشاهده کردید فورا به دامپزشک مراجعه کنید. آنها می توانند با انجام آزمایش و تجویز داروهای مناسب و ارائه دستورالعمل های کارامد، سلامت را به پت شما برگردانند.
نتیجه گیری
کنه ها می توانند خطرات چشمگیری برای سلامت پت ما داشته باشند بنابراین لازم است که صاحبان حیوانات خانگی در مورد این انواع این حشرات، روش های پیشگیری و درمان اطلاعات داشته باشند. با انجام اقدامات پیشگیرانه، بررسی منظم بدن حیوان و جدا کردن فوری و صحیح کنه، می توانید از پت خود در برابر ابتلا به بیماری های انتقالی از کنه ها محافظت کنید. در مورد بهترین روش های پیشگیری حتما از دامپزشک کمک بگیرید تا بر اساس منطقه جغرافیایی محل زندگی، نژاد، سن و شرایط جسمانی حیوان خانگی شما، بهترین گزینه ها را به شما معرفی کنند.